page411

ลูกใต้ใบ งานวิจัยและสรรพคุณ 34 ข้อ

ชื่อสมุนไพร ลูกใต้ใบ

ชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น หญ้าใต้ใบ, มะขามป้อมดิน, หน่วยใต้ใบ (ภาคเหนือ), หญ้าใต้ใบขาว (สุราษฎร์ธานี), จูเกี๋ยเช่า (จีน)

ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthus amarus Schumach. & Thonn.

ชื่อสามัญ Egg woman, Tamalaki, Stonebreaker.

วงศ์ EUPHORBIACEAE

ถิ่นกำเนิดลูกใต้ใบ

ลูกใต้ใบ มีถิ่นกำเนิดในแถบเขตร้อนต่างๆ ของโลกทั้งในทวีป อเมริกาใต้ แอฟริกา และเอเชีย อีกทั้งมีการกระจายพันธุ์ไปอยู่ในหลายๆ ประเทศเขตร้อนของภูมิภาคดังกล่าว เช่น เปรู บราซิล ทางตอนใต้ของสหรัฐอเมริกา อินเดีย ไทย พม่า ลาว ฯลฯ ส่วนในประเทศไทยนั้น ต้นลูกใต้ใบ สามารถพบได้ทั่วทุกจังหวัด ตั้งแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน โดยมักพบในที่โล่งแจ้ง หรือ ตามบริเวณเงาไม้ใหญ่ในที่โล่งทั่วไป หรือ ขึ้นแซมกับพืชที่เกษตรกรปลูก จนต้องถูกกำจัดเหมือนวัชพืชอื่นๆ เลยทีเดียว

ประโยชน์และสรรพคุณลูกใต้ใบ 

ช่วยปกป้องตับจากพิษของสารเคมี

ช่วยรักษาผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งตับให้มีอายุยาวขึ้น

ใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย  

บำรุงธาตุในร่างกาย

ช่วยเจริญอาหาร

รักษาโรคตา

ช่วยควบคุม และลดระดับน้ำตาลในเลือด

ช่วยลดความดันโลหิต

แก้ไข้

ช่วยลดความร้อน

ช่วยลดไข้ทุกชนิด

ช่วยรักษามาลาเรีย

ช่วยแก้อาการไอ

ช่วยแก้หืด

ช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ

ช่วยขับเหงื่อ

ช่วยขับปัสสาวะ

ช่วยขับเสมหะ

แก้ท้องเสีย

แก้ปวดท้อง

แก้ท้องมาน

แก้บิด

แก้ระดูขาวไข้ประจำเดือนของสตรี

รักษาไข้ทับระดู

ช่วยบำรุงสายตา ทำให้สายตาดี

ช่วยรักษาโรคตา

ช่วยแก้พิษตานซาง

แก้น้ำเหลืองเสีย

บำรุงตับ

รักษาดีซ่าน

รักษาอาการปวดข้อ ปวดกระดูก

ช่วยลดอาการอักเสบ

รักษาโรคเริม

ช่วยขับประจำเดือน

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ 

แก้ไข้ ให้นำต้นสด 1 กำมือ ต้มกับน้ำปริมาณ 2 ถ้วยแก้ว จากนั้นเคี่ยวจนเหลือน้ำ 1 1/2 ถ้วยแก้ว รับประทานครั้งละครึ่งถ้วยแก้ว

รักษาโรคเริม ให้ใช้ลูกใต้ใบ ประมาณ 5 ใบ ตำผสมกับเหล้าแล้วคั้นเอาแต่นำมา จากนั้นใช้สำลีชุบน้ำยามาแปะตรงที่เป็น

รักษาอาการปวดข้อ ใช้ยอดอ่อนมาต้มกับน้ำแล้วดื่มรักษาอาการปวดกระดูก ปวดข้อ

แก้ปวดเมื่อย นำลูกใต้ใบมาล้างน้ำ และสับเป็นชิ้นเล็กๆ ตากแดดให้แห้ง ต้มใส่หม้อดิน นำมาดื่มแทนชา

แก้ไอ นำใบอ่อนของต้นใต้ใบ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 2 แก้ว เคี่ยวจนเหลือน้ำ 1 1/2 แก้วใช้จิบแก้ไอ

ขับประจำเดือน นำต้นลูกใต้ใบมาต้มกิน ก็จะช่วยปรับสมดุลเลือดลมในร่างกาย แก้ระดูขาวไข้ประจำเดือนของสตรี ทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติได้

ไข้ทับระดู ให้นำลูกใต้ใบทั้ง 5 มาล้างน้ำสะอาด นำมาตำผสมเหล้าขาว คั้นเฉพาะน้ำยามาดื่มครั้งละ 1 ถ้วยชา

บำรุงสายตาให้ใช้ผลต้มดื่ม และยังช่วยรักษาโรคตา

กำจัดพิษออกจากตับ ใช้ต้มดื่มติดต่อกันประมาณ 1 สัปดาห์ ป้องกันไม่ให้ตับถูกทำลายจากสารพิษต่างๆ และช่วยบำรุงตับ

ลักษณะทั่วไปลูกใต้ใบ

ลูกใต้ใบ เป็นพืชตระกูลเดียวกับมะขามป้อม เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็กจัดอยู่ในวงศ์ Euphorbiaceae จีนัส Phyllanthus เหตุที่มีชื่อเรียกว่า ลูกใต้ใบ, หญ้าลูกใต้ใบ หรือ หญ้าใต้ใบ เนื่องจากมีผลขนาดเล็กออกตามซอกก้านใบย่อย และห้อยลงให้เห็นว่าลูกอยู่ใต้ใบ ในประเทศไทยมีพืชล้มลุกที่มีลักษณะดังกล่าวคล้ายคลึงกัน และถูกเรียกว่าลูกใต้ใบอยู่อย่างน้อย 5 ชนิด หรือ สปีชีส์ (species) ได้แก่ Phyllanthus amarus Schumach. & Thonn., P.debilis, P.niruri, P.urinary Linn (หญ้าใต้ใบ) และ P.virgatus G.Forst. แต่มีรายงานการศึกษาวิจัยพบว่าลูกใต้ใบชนิด P.amarus Schumach. & Thonn. นั้นเป็นชนิดที่ให้สารที่มีสรรพคุณทางยามากที่สุด ซึ่งลูกใต้ใบ ชนิดนี้มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ดังนี้

ต้นลูกใต้ใบ จัดเป็นพืชล้มลุก มีอายุเพียงปีเดียว มีความสูงประมาณ 10-50 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านสาขามาก ลำต้นไม่มีขน และทุกส่วนของต้นมีรสขม

ใบลูกใต้ใบ ใบเป็นใบเดี่ยวประกอบแบบขนนกเรียงสลับกันชั้นเดียวปลายคี่ มีใบย่อยประมาณ 23-25 ใบ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ โคนใบมนแคบ ส่วนปลายใบมนกว้างของใบเรียบไม่มีขน ใบด้านล่างสีอ่อนกว่าด้านบน ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-4 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 5-10 มิลลิเมตร มีก้านใบสั้นมาก มีหูใบสีขาวนวล ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมปลายแหลมเกาะติดอยู่ 2 อัน

ดอกลูกใต้ใบ ดอกเป็นแบบแยกเพศ มีขนาดเล็กสีขาว เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.08 เซติเมตร ดอกเพศเมียมักจะอยู่บริเวณโคนก้านใบ ส่วนดอกเพศผู้มักจะอยู่บริเวณส่วนปลายของก้านใบ มักออกเป็นกระจุกๆละ 2-3 ดอก โดยดอกตัวเมียจะมีขนาดใหญ่กว่าดอกตัวผู้ประมาณ 2 เท่า และดอกเดี่ยวๆ เกสรตัวผู้มี 3 ก้าน โคนก้านเกสรเชื่อมกันเล็กน้อย มีอับเรณูแตกอยู่ตามแนวราบ ส่วนกลีบรอง และกลีบดอกเป็นรูปไข่ ขอบกลีบมีสีอ่อน

ผลลูกใต้ใบ ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมแป้น ผิวเรียบมีสีเขียวอ่อนนวล ผลมีขนาดประมาณ 0.15 เซนติเมตร โดยผลมักจะเกาะติดอยู่บริเวณใต้โคนของใบย่อย และอยู่ในบริเวณกลางก้านใบ ผลเมื่อแก่จะแตกเป็นพู 6 พู ในแต่ละพูจะมีเมล็ด 1 เมล็ด สีน้ำตาล มีลักษณะเป็นรูปเสี้ยว 1 ส่วน 6 ของรูปทรงกลม มีสันตามยาวทางด้านหลัง และมีขนาดเล็กมากประมาณ 0.1 เซนติเมตร

ลูกใต้ใบ

ลูกใต้ใบ

การขยายพันธุ์ลูกใต้ใบ

ลูกใต้ใบ เป็นพันธุ์ไม้ที่สามารถพบได้ทั่วไปในที่โล่งแจ้ง และตามริมไม้ในที่โล่งทั่วทุกภูมิภาค โดยเฉพาะฤดูฝนจึงไม่มีการนิยมนำมาปลูกในเชิงพาณิชย์แต่อย่างใด ส่วนการขยายพันธุ์ของลูกใต้ใบนั้นสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการใช้เมล็ด ในปัจจุบันนั้นเมื่อเริ่มมีการตื่นตัวถึงสรรพคุณของลูกใต้ใบที่มีรายงานการศึกษาวิจัยมารับรองแล้วนั้น จึงเริ่มเห็นมีการเพาะกล้าของลูกใต้ใบ มาจำหน่าย และเกษตรกรก็เริ่มเพาะปลูกลูกใต้ใบเพื่อจำหน่ายมากขึ้นกว่าอดีต